LTS: Văn Tất Thắng không được đào tạo nghề Viết. Nhưng anh đam mê viết, viết khoẻ như sinh ra với nghiệp viết vậy. Những đề tài anh đụng đến hầu như chẳng có gì lớn lao, to tát. Chỉ là cuộc sống xung quanh và những kỷ niệm đã đi qua nhưng toát lên trong đó cái nhìn nhân ái, sâu sắc với cuộc đời. Đọc văn của anh phải ngẫm. Vì đằng sau những câu chữ sinh động, những chi tiết lồ lộ còn ẩn chứa những tầng ngữ nghĩa giống như một triết lý mang tính nhân văn cao. Truyện ngắn “Đồ cũ” của anh mà tuoitreonline.de giới thiệu lần này là một ví dụ nhỏ.
Văn Tất Thắng viết nhiều thể loại nhưng thế mạnh của anh là truyện ngắn. Truyện ngắn của Văn Tất Thắng đã được đăng tải trên nhiều báo chính thống ở Việt Nam và từng đoạt giải truyện ngắn hay trong những cuộc thi. Anh cũng là cây viết quen thuộc với cộng đồng người Việt tại CHLB Đức. Sau “Đồ cũ” tuoitreonline.de sẽ tiếp tục giới thiệu những truyện ngắn mới hơn của anh đến bạn đọc.
ĐỒ CŨ
Truyện ngắn
Thời CHDC Đức, người Việt Nam tràn sang đây khá đông theo diện lao động xuất khẩu. Hạn theo hợp đồng lao động là 5 năm nên hầu hết mọi người đều cố tìm cho mình một cách gì đó để kiếm thêm thu nhập. Và nghề may mặc hợp với dân mình nhất mà lại kiếm rất đều. Và muốn hành nghề này thì chiếc may khâu là việc cấp thiết đầu tiên. Lúc này các cửa hàng quốc doanh máy khâu bán ra rất hiếm mà lại đắt nên dân tình tỏa đi các nơi, sục vào các gia đình Đức dò hỏi mua máy khâu cổ may vá kỳ cạch. Gọi là máy cổ nhưng có nhiều loại có mác mỏ nổi tiếng rất bền, nhưng cũng không dễ kiếm tìm.
Tôi không biết cắt may nên chẳng bao giờ quan tâm đến những thứ đó. Nhưng nhiều lần tình cờ đứng ở bến chờ xe Bus hoặc lang thang ở Trung tâm thành phố thỉnh thoảng lại có ông bà già đến gần hỏi nhỏ “Mày có mua máy khâu cũ không?„ Tôi cảm ơn các cụ rồi hẹn ngày cuối tuần nào đó đến xem, khi đi tôi thường rủ ai đó có nhu cầu mua máy cùng đi.
Một sáng chủ nhật bắt Taxi mù (xe dù) chở tôi và cô bạn đi mua máy khâu cũ ở một vùng có tên Schönberg, dịch ra tiếng Việt là Núi Đẹp của một ông già ghi cho tôi trên mảnh giấy gấp tư.
Xe đến nơi, tôi đứng ngắm một hồi vì quá đẹp. Ở đây không có núi đá mà chỉ là một miền đồi thấp. Rừng Tannen phủ xanh. Cây Tannen trồng lấy gỗ thân thẳng đứng sát nhau như dựng cột. Ven theo triền đồi là mấy chục ngôi nhà, mỗi ngôi nhà được bao quanh hàng rào gỗ, trước cửa nhà nào cũng có vườn hoa và nhiều cây ăn quả lưu niên. Họ xây dựng kiểu dáng nhà khá giống nhau, mái nhô cao tạo độ dốc lớn chống tuyết phủ dầy, tường quét vôi màu trắng. Dưới thung lũng có con suối chảy luồn qua chiếc cầu gỗ lan can có tay vịn cũ kỹ bắc ngang, hai bên miệng suối cỏ dại mọc um tùm, lấp ló vài bông lau trắng…
Tôi ngước lên trên đỉnh con đường mòn có bàn tay vẫy. Ông già người ghi địa chỉ cho tôi xuất hiện. Ông nói, tôi đã tám mươi, nhưng bước chân ông còn vững chãi.
Mở cửa nhà ông hỏi: Cô cậu uống nước không? Bọn tôi từ chối. Ông dẫn chúng tôi đi qua phòng khách leo cầu thang gỗ hẹp lên tầng một thì gặp một thanh niên tóc dài buộc túm ra sau, cậu ta trắng trẻo cơ bắp trên người nổi múi. Ông già giới thiệu “Nó là con trai út, ở thành phố về thăm, chưa lấy vợ chỉ mê tập thể hình„ Tôi đùa với ông “Thảo nào cậu ta giống như những chiến binh cổ Hy Lạp„ ông cười vui vẻ. Leo tiếp cầu thang gỗ nữa để lên tầng áp mái. Ông già vào góc để nhiều thứ xếp lỉnh kỉnh lôi ra một túi vải dầy tối mầu bọc chiếc đầu máy khâu để lên bàn máy. Ông vừa mở ra, cô bạn tôi đứng bên giật áo thì thào:
-Không mua được!
Thấy tôi ngần ngừ ông nhướn mắt:
-Cậu không thích hả? không sao đâu.
Tôi định nói mấy câu thì cô bạn cướp lời, cô kể ra một loạt những tên tuổi máy khâu cổ mà cô cần vì cô là dân thợ may chính hiệu. Ông già lắng nghe xong, ông điềm tĩnh gói lại đầu máy khâu đã được quang một lớp dầu chống gỉ. Sơn trên thân máy nhiều chỗ đã mất lộ ra ánh thép, các chi tiết tiếp xúc nhiều mòn vẹt bóng loáng. Tôi dừng tay ông vì linh cảm thấy điều gì ông chưa muốn nói:
-Ông để đấy cho tôi xem đã,… tôi sẽ mua.
Cô bạn nhíu mắt, cô chỉ tay vào đường chạy nói: Cổ lắm rồi!… chỉ luồn rích rắc lắm! ai còn đi dùng cái thứ này!
Hình như đoán được ý cô bạn tôi nói. Ông quả quyết: Tôi sẽ chỉ cho cậu.
Ông lắp chiếc máy khâu vào bàn máy có chiếc mô tơ điện (Môtơ điện sau này ông lắp thêm). Ông đi vào góc lục trong hộp cát tông lôi ra một túi vải bé hơn khác mầu, trong túi vải đựng nhiều hộp nhỏ, nào là suốt chỉ, kim may, chỉ cuộn nhiều mầu, và hộp đồ nghề dùng để sửa chữa những hỏng hóc vặt.
Cậu nhìn đây: Loại máy này khó luồn chỉ, và khi may nếu không đúng qui trình và tốc độ một chút thôi là đứt chỉ hoặc đường may bị lỗi. Điều này người thợ sử dụng nó phải hiểu. Nó có nhược điểm. Nhưng vợ tôi đã dùng nó hàng mấy chục năm, may không biết bao nhiêu quần áo cho cả gia đình. Tôi hỏi cậu: Cái gì cũ cũng bỏ đi… thì thế gian này còn đọng lại gì?
-Vâng. Tôi xin mua.
Ông cầm tờ tiền vuốt thẳng góc cho vào chiếc ví da nâu bóng.
Chiếc máy khâu nằm yên vị trong cốp xe. Tôi bắt tay ông, ông bảo:
-Còn một điều nữa tao muốn nói với mày (ông xưng hô thân mật): Vợ tao mất lâu rồi, chiếc máy không còn ai may nữa. Tao muốn bán nó đi vì tao biết nó vẫn còn tác dụng… rồi mày sẽ hiểu!
Tôi kê chiếc máy khâu ở góc phòng. Cô bé ở tầng trên thỉnh thoảng tôi đặt cô may cho mình cái áo cái quần, mặc rất ưng ý. Một hôm cô hỏi “Anh bán cho em chiếc máy khâu cổ đó đi. Em nhìn nó lạ em rất thích„
Tôi tặng cô và từ đó bẵng đi.
Con gái đầu của tôi sinh ra ở Đức. Bây giờ cháu là người Đức.
Những ngày cháu đang lớn tôi bận buôn bận bán, hơn nữa vào cái người ham nhiều cái thú như tôi nên thời gian rất hẹp. Thôi kệ. Tự mà học con ạ, bố mày ngày xưa bà nội học chưa đến lớp 3 thì biết gì mà bảo bố học mà bố mày cũng vào đại học đó thôi, thiếu gì cứ nói, bố cho tiền.
Rất may con bé ham học ham đọc, lúc nào cũng thấy nó chúi mũi vào chữ, mắt cận lòi. Cần tiền là lân la nịnh bố. Có thời kỳ tiền cho nó mình chưa kịp quên thì đã thấy nó lân la nịnh bợ rồi hỏi xin thêm. Tôi sinh nghi. Nhưng nhìn quần áo của con vẫn thế. Người con vẫn thế. Nên lại rút tiền cho.
Rồi có một lần, tôi ngó những tập sách xếp kín các hộc tủ, những tập CD trò chơi, truyện cổ, thấy giá mua đắt đến giật mình.
Khi gái vào đại học, học xa nhà tự thuê nhà ở. Cuộc sống của nó từ lúc này coi như là riêng rẽ. Trước khi đi gái soạn lại hết sách vở trên dẫy tủ tường, gói gém các máy móc liên quan đến trò chơi và các loại đĩa CD, cất vào ngăn tủ “Con để lại cho em„ Tôi bảo nó “Căn phòng này luôn luôn là của con, gái ạ. Bố để y nguyên tất cả, kể cả những hình con vẽ lên cánh tủ, lên tường„
Thằng em không giống con chị một tí nào. Nó mê những trò chơi tốc độ, gào rú nhức hết cả đầu.
Rồi một hôm con gái về nhà giữa tuần.
-Có việc gì hả con?
-À, con về lấy hai cái CD bán cho đứa em con Anja (Anja là bạn gái thân hồi học phổ thông với nó)
-Thôi tặng cho em con ạ.
-Không được! Papa. Nó gọi cho con mấy lần rồi, hỏi xin không được thì đòi mua giá rẻ. Con không đồng ý. Con chỉ bớt cho nó đi một tí vì con đã sử dụng, không phải cũ là mang cho. Nó phải bỏ tiền ra mua, nó mới hiểu! Con biết nó muốn đọc sách thì phải hiểu điều đó mà.
Con nói bạn một thì tôi xót năm xót bảy. Cả quãng đời tuổi trẻ của mình chẳng giữ được gì. Có cái rất hệ trọng với cuộc đời mình mà mới chỉ nghiêng nghiêng thôi đã muốn đạp đổ đi. Nhủ rằng “Ta làm lại”. Rồi sau này mới ngộ, có những thứ hất đổ đi ấy chứa chất bao điều trong trẻo, quí giá… và nó chỉ đến một lần.
Mấy mươi năm trôi qua thì bất ngờ tôi gặp cô bé ở tầng trên ngày xưa qua phây búc. Cô nhắc để tôi nhận ra cô “Em vẫn giữ cái máy may cổ anh cho, nó vẫn tốt lắm anh ạ.”. Và lúc đó tâm trí tôi lại hiện lên ông già Đức.
Văn Tất Thắng, Chemnitz, Đức.