(TROL): Miền Trung Việt Nam đang đứng trong thảm họa mưa lũ chưa từng thấy. Dân chúng chưa hết điêu đứng vì mưa ngập, thì ngày 14.10, nhà máy Thủy Điện Hồ Hố lại bất ngờ xả lũ. Quả bom nước tàn nhẫn do con người chủ trì này đã kéo theo bao nhiêu hệ lụy. Hàng trăm người mất tích, hàng chục người bị chết. Ngoài ra thiệt hại của cải vật chất là không thể thống kê được.
Trước tình hình đó, dư luận lại một lần nữa dậy sóng. Tâm điểm của cuộc tranh luận xoay quanh vấn đề, xả lũ như nhà máy Thủy Điện Hồ Hố là đúng, hay không đúng quy trình?
Mặc dù Thủ Tướng Chính Phủ đã phát biểu, ” Xả lũ sai phải đền dân”, các cuộc tranh luận đến nay dường như chưa có hồi kết.
TROL xin được đăng bài viết của tác giả Trần Phúc Châu, tốt nghiệp kỹ sư xây dựng dân dụng và công nghiệp tại SVŠT Bratislava Stavebná fakulta. Hiện đang sống và làm việc tại Tây Đức (Germany). Nhằm góp một tiếng nói về chuyên môn với bạn đọc.
Tôi muốn viết ra đây vài hiểu biết nhỏ của mình về nguyên lý của nhà máy thủy điện sau khi đọc nhiều bài viết cho rằng, khi hồ tích đủ nước thì nước tràn qua đập, vì vậy nước đó là do trời mưa lớn, thủy điện không cộng thêm nước vào.
Lý thuyết đó là đúng nếu ta coi nhà máy thủy điện kia phát điện chỉ là thủy điện lưu lượng hoặc gọi là thủy điện sông suối. Nghĩa là người ta lấy điện bằng cách hướng dòng chảy của sông suối vào các cửa để quay cái dynamo và các dạng nhà máy này thường thấy ở đồng bằng, trước nó không hề có hồ cũng như chênh lệch của mặt nước trước và sau đập là rất nhỏ, chỉ là vài mét – nó lấy điện bằng chính động năng của dòng chảy tự nhiên (Hình 1&2).
Tuy nhiên, khi đã làm thủy điện trên núi như tại miền trung Việt Nam, thường lại là loại thủy điện có hồ chứa. Nghĩa là người ta ngăn con sông ở một địa điểm thích hợp giữa hai bên là núi đá bằng một con đập để chứa nước. Mức nước chênh lệch giữa hai bên sẽ lên tới hàng chục, thậm chí vài trăm mét (25-400m) và cái này gọi là nhà máy thủy điện áp lực tầm trung.
(Hình 3 & 4).
Có những nhà máy điện lại dùng nguyên tắc áp suất cực lớn. Ví dụ nhà máy thủy điện Naturns tại Italia, nơi mức nước chênh lệch lên tới ngót nghét một dặm nghĩa là hơn 1600 m ( mức chênh lệch thực tế để lấy động năng là 1150 m) và nước được chảy xuống qua những cái ống dài đến 15 km đục trong lòng núi.
Cho nên, thiết kế thủy điện tại vùng núi, nếu theo đúng bài bản là hồ chứa phải có khả năng chứa đủ nước mưa liên tục trong lần đó, với cường độ cao nhất đo được vào hai mươi năm cuối của thời kỳ đó cho địa điểm đó và cái này chắc chắn tại Việt Nam người ta bỏ qua.
Thủy điện tại Việt Nam chỉ cần đảm bảo lấy điện chứ không hề để ý gì đến môi trường và cái chính là điều hòa lưu lượng dòng chảy giữa mùa khô và mùa mưa.
Thêm một điểm quan trọng mà ít ai ngờ là các nhà máy thủy điện thường không phát điện hay giảm phát điện đúng và sau lúc lũ lên to nhất bởi một điều đơn giản là lũ trên nguồn kéo về hồ sẽ đem theo ty tỷ các loại bùn rác cùng những thân cây to lớn và cái này nếu lọt vào ống đưa nước vào dynamo sẽ gây ra tắc thậm chí hỏng nặng.
Và có thể đây là nguyên nhân chính khi nhà máy điện mở cửa xả thật lớn để hướng cái dòng nước đầy gỗ đá cùng xác súc vật chết kia đi cửa qua đập mở thật to để cho thiệt hại lên đập cũng như nhà máy thủy điện sẽ là ít nhất có thể ?
Nay các nhà phản biện, thậm chí một số giáo sư, tiến sỹ nhảy ra biện hộ này kia thật ra nếu không vì kiến thức kém cỏi thì cũng vì động cơ không lành mạnh ủng hộ những việc làm tắc trách thậm chí vô nhân đạo của một nhóm lợi ích.
—-
Trần Phúc Châu, từ CHLB Đức
Xem thêm các link tham khảo:
http://tuoitreonline.de/doc/2016/10/17/bo-cong-thuong-dieu-tra-viec-xa-lu-cua-thuy-dien-ho-ho/
http://vietnamnet.vn/vn/thoi-su/334447/bi-thu-huyen-13mw-thuy-dien-hon-sinh-mang-dan.html
http://nld.com.vn/thoi-su-trong-nuoc/xa-lu-dung-quy-trinh-dan-choi-voi-20161017234626927.htm
