Chỉ còn ít ngày nữa, sự kiện chính trị quan trọng nhất năm 2017 của CHLB Đức sẽ diễn ra: Bầu quốc hội Liên bang cho nhiệm kỳ 4 năm tới. Liệu bà Angela Merkel của đảng CDU có tiếp tục làm Thủ tướng nhiệm kỳ thứ tư liên tiếp hay phải nhường chức cho ông Martin Schulz (SPD)?

Để hiểu rõ quá trình bầu cử dân chủ ở đất nước này, chúng tôi  giới thiệu phương thức bầu cử thông qua Hỏi – Đáp cho dễ hiểu.

Hỏi: Vai trò của Quốc hội Đức đối với đất nước là gì?

Đáp: Quốc hội Đức là cơ quan quyền lực cao nhất do dân bầu trực tiếp, là cơ quan lập pháp để quản lý đất nước (quyết định ngân khố quốc gia, bầu Thủ tướng, quyết định những vấn đề trọng đại của nước Đức)

Hỏi: Bầu cử Quốc hội CHLB Đức dựa trên những nguyên tắc cơ bản nào?

Đáp: Năm nguyên tắc cơ bản được thực hiện:

  • Phổ thông đầu phiếu, tức là mọi công dân từ 18 tuổi trở lên đều được phép tham gia bầu cử.
  • Bầu cử tự do, tức là có nhiều đảng phái tham gia tranh cử, cử tri không bị ép hay bị kiểm tra.
  • Nguyên tắc bình đẳng, tức là mọi lá phiếu đều có giá trị ngang nhau, dù là người nổi tiếng hay dân thường.
  • Bầu kín, tức là cử tri điền phiếu không sợ bị theo dõi và
  • Bầu trực tiếp, tức là bầu một cá nhân hay một đảng cụ thể nào đó.

Hỏi: Quốc hội Đức có bao nhiêu đại biểu?

Đáp: Tối thiểu là 598 đại biểu, trên thực tế có thể nhiều hơn tùy thuộc vào mỗi lần bầu cử.

Hỏi: Độc giả muốn biết rõ hơn vì sao số đại biểu phụ thuộc theo từng nhiệm kỳ?

Đáp: Mỗi cử tri bầu cho một người ở phiếu 1 và một đảng ở phiếu 2. Cả nước Đức chia ra làm 299 điểm bầu cử có số dân tương đương nhau. Các đảng đề cử một người cụ thể đại diện của đảng mình cho phiếu bầu 1. Ai là người có số phiếu nhiều nhất điểm bầu cử, người đó sẽ có mặt ở quốc hội. Như vậy phiếu bầu thứ nhất đã bầu được 299 đại biểu đại diện cho tất cả mọi vùng miền của nước CHLB Đức, dù ở biên giới, hải đảo hay thủ đô. Số đại biểu còn lại 299 người được quyết định bằng phiếu bầu thứ hai.

Cử tri dùng phiếu bầu thứ hai để bầu cho một đảng mà họ thích. Số lượng phiếu bầu thứ hai quyết định số lượng ghế của một đảng trong quốc hội. Ví dụ một cử tri bầu ông Martin Pätzold của đảng CDU bằng phiếu bầu thứ nhất, còn phiếu bầu thứ hai cử tri này lại bầu cho đảng SPD.  Sau khi kiểm phiếu và dựa vào mức ngưỡng 5%, số đại biểu còn lại cho từng đảng mới được quyết định.

Hỏi: Thế nào là mức ngưỡng 5%?

Đáp: Các đảng nhận được số phiếu bầu thứ hai từ  5% trở lên sẽ chia nhau số ghế còn lại (299 ghế). Ví dụ CDU nhận được trên toàn liên bang 40% số phiếu thì CDU sẽ có 220 ghế trong Quốc hội. Nhưng họ đã thắng 180 ghế  trong số 299 điểm bầu cử (phiếu 1). Họ cử thêm 40 người nữa theo danh sách họ đã nộp trước khi bầu cử để đủ 220 ghế.

Nếu tất cả các đảng số lượng ghế thắng ở phiếu 1 nhỏ hơn số ghế quyết định bởi phiếu 2 (ví dụ CDU: 180 so với 220) thì kỳ bầu cử ấy cả quốc hội có 598 đại biểu.

Nếu một đảng chỉ nhận được 4% số phiếu thứ hai, tức là không đạt ngưỡng 5% thì sẽ có hai trường hợp xảy ra: a) Họ chỉ có tối đa 2 đại biểu thắng ở hai điểm bầu cử trên toàn liên bang, thì tối đa chỉ có 2 người đó có ghế trong quốc hội. b) Nếu họ có 3 người trở lên mà thắng ở ba điểm bầu cử khác nhau thì cũng giống như trường hợp vượt mức ngưỡng 5% và sẽ được chia ghế trong số 299 suất còn lại.

Hỏi: Khi nào số đại biểu quốc hội vượt quá 598 người?

Đáp: Khi một số đảng có số ghế thắng ở phiếu 1 nhiều hơn số ghế do quyết định của phiếu bầu 2. Ví dụ chỉ có hai đảng CDU 230/ 220, SPD 165/ 150 tức là CDU có thêm 10 ghế, SPD có thêm 15 ghế thì quốc hội khóa đó có thêm 25 ghế (tổng số 598 + 25 = 623)

Hỏi: Tại sao lại có quy định mức ngưỡng 5%?

Đáp: Nếu không có quy định này, số lượng đảng trong quốc hội sẽ nhiều và quốc hội sẽ gặp khó khăn vì rất khó có sự đồng thuận quá bán, quyết định bằng chỉ thị sẽ thay thế quyết định quá bán của quốc hội (như thời kỳ CH Weimar). Đó là biện pháp bắt buộc phải làm, nhưng phản dân chủ.

 Hỏi: Tại sao có Liên minh cầm quyền?

Đáp: Nếu một đảng (ví dụ CDU) đạt trên 50% số phiếu (phiếu 2) tức là đa số tuyệt đối thì toàn bộ số ghế của chính phủ (Thủ tướng, các bộ trưởng) thuộc đảng này. Nếu CDU là đảng mạnh nhất nhưng không được 50% số phiếu thì họ có quyền tìm một đảng đã vượt mức ngưỡng 5% để liên minh (ví dụ FDP) để tổng số phiếu của hai đảng trên 50%. Hai đảng này sẽ họp với nhau để phân chia ghế bộ trưởng. Ví dụ như hiện nay là Chính phủ liên minh giữa CDU/ CSU và SPD (đại liên minh).

Hỏi: Quốc hội mới có nhiệm vụ gì?

Đáp: Sau khi có danh sách quốc hội mới, kỳ họp đầu tiên được triệu tập để bầu ra Chủ tịch quốc hội, Phó chủ tịch quốc hội. Dưới sự dẫn dắt của Chủ tịch quốc hội, quốc hội chính thức bầu ra Thủ tướng, tức là công nhận nội các do thủ tướng đề nghị.

Hỏi: Ai ngồi ở đâu trong phòng họp của quốc hội Đức?

Đáp: Chú ý sơ đồ phân bố trong phòng họp

                                     Sơ đồ phòng họp quốc hội Đức

Bundesregierung: Ghế của Thủ tướng và các bộ trưởng

Bundesrat: Ghế của các đại biểu thượng viện (Hội đồng liên bang, đại diện các bang)

Sitzungsdienst: Đội chịu trách nhiệm phục vụ Họp quốc hội

Vorstand: Ghế của Đoàn chủ tịch quốc hội, điều tiết cuộc họp

Redner: Bục diễn thuyết dành cho đại điện các đảng

Stenographen: Ghế dành cho những người ghi tốc ký biên bản cuộc họp

Hỏi: Tôi đã nhập quốc tịch Đức. Tôi phải tham gia bầu cử như thế nào?

Đáp: Bạn là công dân Đức nhưng không bắt buộc bạn phải đi bầu cử, nhưng bạn nên thực hiện quyền công dân. Trước đó bạn phải nghiên cứu chương trình hành động của các đảng và năng lực cử tri ứng cử trực tiếp để bạn có cơ sở lựa chọn. Dù là tự nguyện nhưng nước Đức không thích bạn đã nhập quốc tịch mà coi nhẹ vấn đề bầu cử.

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho các bạn ý nghĩa của một sinh hoạt chính trị rất quan trọng trên quê hương thứ hai của mình.

Nguyễn Thế Tuyền

CHIA SẺ
Bài viết trướcTôi hận người tên Châu (Phần cuối)
Bài kếKhủng bố ở Barcelona
Ông Lê Hoàng Kỹ sư kết cấu xây dựng. Tốt nghiệp trường Đại học Bauhaus-Universität Weimar, Đức. Thời hợp tác lao động ông là Quản lý lao động vùng Halle. Hiện ông là Trưởng ban Biên dịch báo tuoitreonline.de, BTV trang Việt - Đức song ngữ. Sống tại Berlin, Đức.